James Bond in control

Met een vriendengroep bezocht ik begin 2015 de wereldtentoonstelling Designing 007: Fifty Years Of Bond Style in Rotterdam. Van Sean Connery’s iconische pakken via de bikini van Ursula Andress tot Famke Janssens zwarte jurk ging ik de Kunsthal door. Wat mij grijpt was dat veel van de destijds futuristisch ogende items nu  gewoon de praktijk zijn van alledag. De voorspellende waarde van James Bonds-films bleek hier en daar erg hoog.

Met die bril keek ik ook naar Spectre, de meest recente film van onze bekende spion. James gaat hierin het gevecht aan met een voor hem nog onbekend informatiesysteem. Doordat hij vanaf het begin geïnjecteerd wordt met een middel dat het mogelijk maakt hem real time te kunnen volgen, lijkt het een ongelijke strijd te worden.  In de epiloog blijkt echter dat James niet vecht tegen het informatiesysteem, maar tegen zijn halfbroer: de mens achter het systeem. Deze blijkt uiteindelijk cruciaal.

Automatisering heeft impact

Ter voorbereiding van het schrijven van het boek ‘De toekomst van de financiële functie’ vroeg  ik in 2012 aan gepensioneerde controllers welke ontwikkeling de meeste impact heeft gehad op hun werk. Automatisering stond daarbij op een. Opvallend is nu dat de winst van deze automatiseringsontwikkelingen anno 2016 nog steeds beperkt is.

Zo worden we met vaak ontoegankelijke en ondeugdelijke informatiestromen rond financiën en prestaties geconfronteerd. Nog te vaak stellen mensen het systeem als zaligmakend. Goede voorbeelden van geautomatiseerde systemen kennen we ook, zowel in het bedrijfsleven als bij de overheid. Coolblue, ooit begonnen als studentenbedrijf, is nu een webwinkel met meer dan 326 specialistische webshops én 7 fysieke winkels. Waarom is dit bedrijf succesvol? Vanwege het doel: de klant blij maken. Ze geven advies met verstand van zaken en hebben een obsessieve focus op klanttevredenheid. Niet het systeem centraal, maar de mens.

De gemeente Zaanstad heeft haar managementinformatiesysteem Klickview zo ingericht dat het management zelf eenvoudig en realtime over de meest basale (onder andere budgettaire en personele) gegevens kan beschikken. Achterliggende doelstelling: ruimte vrijmaken om het management juist aan de voorkant persoonlijk beter te kunnen adviseren over hoe beter te sturen en te verantwoorden op de steeds complexere maatschappelijke vraagstukken. Niet het systeem als doelstelling, maar een betere ondersteuning van de managers.

Menselijke factor cruciaal

Mijn ervaring is dat de techniek van informatiesystemen zo immens groot is, dat de focus op de mens zelf steeds de enige en meest cruciale factor is en blijft om deze systemen continu en zinvol werkend te krijgen.

De mens –  de klant van Coolblue of de manager van Zaanstad – centraal. Beiden fysiek en persoonlijk ondersteund. Voor de controlfunctie betekent dit dat informatiesystemen pas echt effectief zijn als ze worden gecombineerd met proactieve analyses, adviezen en gesprekken  tussen de controller en manager als gebruiker van het informatiesysteem.

Met deze wetenschap hoeven we als controllers niet als James Bond het ogenschijnlijk exclusieve gevecht aan te gaan met het informatiesysteem, maar het gevecht met onszelf om ons als menselijke gesprekspartner te positioneren naast de manager. My name is Bond…uw bondgenoot!